مزاج شناسی در طب اسلامی و ایرانی از اصول بنیادین است که به فرد کمک می‌کند تا سلامتی خود را حفظ کند و از بروز بیماری‌ها پیشگیری نماید.
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام آمده است:
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلدَّاءُ ثَلاَثَهٌ … فَالدَّمُ وَ اَلْمِرَّهُ وَ اَلْبَلْغَمُ …
بیماری‌ها سه دسته هستند؛ دم، مره (یعنی صفراء و سودا) و بلغم. (یعنی اختلال در طبایع ریشۀ تمام بیماری‌هاست.)
شناخت و تعدیل مزاج یکی از مهم‌ترین ابزارهای حفظ تندرستی است که با توجه به افزایش تمایل افراد به طب‌های جایگزین، مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در این بخش، به بررسی مفهوم مزاج و طبایع چهارگانه، اهمیت تعدیل مزاج در حفظ سلامتی، روش‌های شناخت مزاج و معرفی سامانه‌های برخط مزاج طب اسلامی خواهیم پرداخت. همچنین ویژگی‌های این سامانه‌ها و انواع توصیه‌های غذایی، دارویی، حرکتی و حتی دعایی بر اساس مزاج افراد شرح داده خواهد شد.
مزاج و طبایع چهار چیست؟
مزاج در طب اسلامی به‌طور کلی به چهار طبع اصلی تقسیم می‌شود که هرکدام از آنها ویژگی‌های خاص خود را دارند. این چهار مزاج عبارتند از:
- صفراء (گرم و خشک): صفرا یکی از اخلاط چهارگانه است که گرم و خشک است. غلبۀ این خلط باعث افزایش گرما در بدن و بروز علائمی چون زردی صورت، تعریق زیاد، گرگرفتگی، تکرر ادرار، عصبانیت، و مشکلات گوارشی می‌شود. درمان صفرا معمولاً با استفاده از مواد سردکننده و مرطوب‌کننده مانند خیار، کدو، خرفه، سرکه و مصلحات گیاهی انجام می‌شود. رژیم غذایی متعادل و استفاده از مواد خنک‌کننده مانند هندوانه، شربت‌های ترش و غذاهای ملایم می‌تواند به کاهش غلبه صفرا کمک کند.
- دم (گرم و تر): دموی‌ها که گرم و تر هستند در صورت غلبۀ دم،احساس خارش در بدن می‌کنند چهرۀ سرخی دارند و تمایل زیادی به خوش‌گذرانی و تفریح و شهوت دارند. حجامت و خوردن موادی همچون کاهو، انار، عناب، آلو و … به کاهش دم کمک می‌کند.
- سودا (سرد و خشک): افرادی با این مزاج معمولاً دچار خشکی پوست و مو هستند و اغلب در معرض افسردگی، وسواس قرار می‌گیرند و غالبا یبوست دارند. این افراد نیاز به تغذیه‌ای گرم و مرطوب دارند تا بدن آنها متعادل بماند و استفاده مداوم از نوره و انجام فصد و خوردن مسهلات نیز برای آنها مفید است.
- بلغم (سرد و تر): بلغمی‌ها معمولا خلط گلو دارند و چرت وسط روز، سفیدی زودهنگام و فراموشی هم از نشانه‌های اصلی آنهاست. خوردن غذاهای گرم و خشک و فعالیت‌های جسمانی زیاد به درمان آنها کمک می‌کند.
شناخت دقیق این مزاج‌ها کمک می‌کند تا افراد بتوانند در انتخاب غذا، دارو و فعالیت‌های روزمره تصمیمات بهتری بگیرند و سلامتی خود را حفظ کنند.
اهمیت تعدیل مزاج در سلامتی
در طب اسلامی، تعدیل مزاج از اصول کلیدی در حفظ سلامتی به شمار می‌رود. هرگونه ناهماهنگی در مزاج‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌ها و مشکلات جسمی و روانی شود.
تعدیل مزاج به این معناست که فرد باید به‌طور مستمر به دنبال ایجاد تعادل میان این چهار طبع باشد. برای این منظور، استفاده از غذاهای متعادل، رعایت نظم در فعالیت‌های بدنی و استفاده از داروهای گیاهی مطابق با مزاج فرد می‌تواند کمک‌کننده باشد.
این تعدیل مزاج باعث می‌شود که بدن در بهترین حالت خود باقی بماند، سیستم‌های مختلف بدن به درستی عمل کنند و فرد از مشکلات جسمی و روانی ناشی از عدم تعادل مزاج پیشگیری کند.
روش شناخت مزاج
شناخت مزاج هر فرد نیاز به دقت و توجه دارد و می‌تواند از روش‌های مختلفی انجام شود. در طب سنتی اسلامی، برای شناسایی مزاج از روش‌هایی استفاده می‌شود که فرد می‌تواند خود به‌راحتی آنها را انجام دهد. در اینجا به برخی از روش‌های شناخته‌شده اشاره خواهیم کرد:
- ویژگی‌های ظاهری: بررسی رنگ پوست، نوع مو و ساختار بدن می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد مزاج فرد بدهد.
- ویژگی‌های رفتاری: رفتار افراد می‌تواند نکات مهمی را در مورد مزاجشان نشان دهد. مثلاً افرادی که همواره انرژی زیادی دارند و تمایل به فعالیت‌های زیاد دارند، معمولاً مزاج گرمی دارند.
اهمیت سامانه برخط مزاج طب اسلامی و ویژگی‌های آن
در دنیای امروز، سامانه‌های آنلاین کاربرد زیادی دارند. سامانۀ برخط مزاج شافیه پیشرفته‌ترین سامانۀ تشخیص مزاج آنلاین بر اساس طب اسلامی است که به افراد کمک می‌کند تا به‌راحتی مزاج خود را شناسایی کرده و توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده دریافت کنند. این سامانه ویژگی‌های خاصی دارد که استفاده از آن را برای کاربران راحت و مؤثر می‌سازد:
ویژگی‌های سامانه برخط مزاج شافیه
- پرسش از مزاج با چند سوال ساده و سریع: یکی از ویژگی‌های مهم سامانۀ برخط مزاج شافیه، طراحی پرسشنامه‌های ساده و کاربردی است که به کاربر این امکان را می‌دهد که در مدت زمان کوتاهی مزاج خود را شناسایی کند.
- تشخیص دقیق مزاج شما: با تجزیه و تحلیل دقیق پاسخ‌های فرد، سامانه قادر است مزاج او را به‌طور دقیق شناسایی کند. این تشخیص به کاربر کمک می‌کند تا توصیه‌های به‌خصوص و مناسب با شرایط جسمی و روحی خود دریافت کند.
- ارائه توصیه‌های بر اساس مزاج شما: سامانه مزاج شافیه می‌تواند به فرد توصیه‌های دقیقی در زمینه‌های مختلف مانند غذا، داروهای گیاهی، ورزش، رائحه درمانی و حتی دعاهای درمانی ارائه دهد. این توصیه‌ها به فرد کمک می‌کنند تا تعادل مزاج خود را حفظ کرده و از بروز مشکلات جسمی جلوگیری کند.
- نمایش نوسان مزاج: در این سامانه با انجام سنجش در بازه‌های مختلف افزایش یا کاهش مزاج خود را مشاهده خواهید کرد.
- یادآور برای انجام توصیه‌های گیاهی و …
- امکان خرید آنلاین محصولات و گیاهان
مزایای خرید اشتراک در سامانه
شما با عضویت در سامانه مزاج شافیه می‌توانید به صورت رایگان مزاج خود را تشخیص بدهید و تعدادی توصیه برای تعدیل مزاج خود هم دریافت کنید امّا در صورتیکه که اشتراک بخرید می‌توانید به صورت نامحدود مزاج خود را بسنجید، مثلا ۵ یا ۱۰ بار در ماه یا فصل، با این روش شما می‌توانید نوسان مزاج خود را مشاهده کنید و بدانید که آخرین وضعیت مزاجی شما چیست. همچنین با خرید اشتراک به تمام توصیه‌های اختصاصی مزاج شما ممکن خواهد بود.