مقدمه

طب اسلامی یک نظام جامع درمانی است که بر اساس آموزه‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام، بررسی عملکرد طبیعی بدن و روش‌های حفظ سلامتی را مورد توجه قرار می‌دهد. درس «شناخت و عملکرد اعضای بدن» در دانشگاه مجازی شافیه، با تدریس آیت‌الله عباس تبریزیان، یکی از دروس کلیدی در این حوزه است که دیدگاه علمی، منطقی و روایی درباره ساختار بدن انسان را ارائه می‌دهد.

ساختار و محتوای درس

این درس شامل مباحث مختلفی درباره آناتومی و عملکرد اعضای بدن است که در فصل‌های متعددی تنظیم شده‌اند. بر اساس منابع ارائه‌شده، این درس شامل بررسی اعضای مختلف بدن از جمله مو، پوست، جمجمه، مغز، چشم، گوش، بینی، دهان، دستگاه گوارش، قلب، رگ‌ها، کلیه‌ها، دستگاه تناسلی، استخوان‌ها و اعصاب می‌شود.

از جمله مباحث قابل‌توجه در این درس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آناتومی و ترکیب اعضای بدن: در این بخش، به ساختار هر یک از اعضا پرداخته می‌شود و نحوه عملکرد آن‌ها بررسی می‌گردد.
• ارتباط اعضای بدن با یکدیگر: درس تأکید دارد که اعضای بدن به‌صورت یک سیستم هماهنگ عمل می‌کنند و اختلال در یک بخش می‌تواند بر سایر قسمت‌ها اثر بگذارد.
• نقش روایات اسلامی در تحلیل عملکرد اعضای بدن: آموزه‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام در خصوص تأثیر برخی اعمال بر سلامت بدن، مانند نوره کشیدن برای دفع بیماری‌ها، نقش تغذیه در سلامت پوست و مو، و اثرات روانی برخی اعمال جسمانی بررسی می‌شود.
• تدابیر درمانی بر اساس طب اسلامی: این درس علاوه بر شناخت اعضای بدن، روش‌های درمانی پیشنهادی طب اسلامی برای بهبود عملکرد اعضا و پیشگیری از بیماری‌ها را ارائه می‌دهد.

نمونه‌ای از تدریس آیت‌الله تبریزیان

موضوع: عملکرد مو در بدن از منظر طب اسلامی

آیت‌الله تبریزیان در یکی از جلسات تدریس خود در دانشگاه مجازی شافیه درباره نقش مو در بدن انسان چنین بیان می‌کنند:

“مو در بدن انسان نقشی فراتر از زیبایی دارد. در روایات آمده است که مو، ماده‌ای است که بیماری‌ها و دردها را از بدن خارج می‌کند. این موضوع در طب اسلامی بسیار اهمیت دارد و بر همین اساس، کوتاه کردن موهای زائد و استفاده از نوره برای زدودن آن‌ها، توصیه شده است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «النورهُ نشرهٌ» یعنی نوره باعث نشاط و شادابی می‌شود. این نشان‌دهنده این است که با زدودن موها، بیماری‌هایی که در بدن ذخیره شده‌اند، از بین می‌روند.”

وی در ادامه به تأثیر مو در انتقال داروها اشاره کرده و می‌گوید:

“یکی از راه‌های تأثیرگذاری داروها بر بدن، از طریق مو است. در روایات داریم که روغن مالی بر سر، دارو را به مغز می‌رساند. این نشان می‌دهد که موها مسیر مناسبی برای جذب مواد درمانی به بدن هستند. به همین دلیل در طب اسلامی توصیه شده که برای درمان برخی از بیماری‌ها، روغن‌های دارویی مانند روغن بنفشه بر سر مالیده شود.”

ویژگی‌های منحصربه‌فرد این درس

درس «شناخت و عملکرد اعضای بدن» دارای ویژگی‌های خاصی است که آن را از سایر دروس مشابه متمایز می‌کند:

1. تلفیق علم پزشکی با آموزه‌های دینی: این درس با استفاده از روایات و نصوص دینی، نگاه جامعی به عملکرد اعضای بدن دارد.
2. پرداختن به مباحث درمانی: برخلاف دروس کلاسیک آناتومی که فقط به تشریح اعضا می‌پردازند، این درس به نقش اعضا در درمان بیماری‌ها نیز توجه دارد.
3. رویکرد پیشگیری و حفظ سلامت: اهمیت حفظ سلامت بدن از طریق اعمال بهداشتی توصیه‌شده در روایات اسلامی مورد تأکید قرار می‌گیرد.
4. مباحث تخصصی و جزئی‌نگرانه: از مباحث ابتدایی مانند انواع مو و نقش آن‌ها در سلامت بدن، تا موضوعات پیچیده‌تر مانند تأثیر بخارات بدن بر مغز و نحوه عملکرد دستگاه عصبی، به‌طور دقیق بررسی می‌شود.

نقش آیت‌الله تبریزیان در تدریس این درس

آیت‌الله عباس تبریزیان، به‌عنوان بنیان‌گذار طب اسلامی معاصر، این درس را بر اساس منابع معتبر اسلامی و تجربیات گسترده خود در این زمینه تدریس می‌کند. وی با بهره‌گیری از آیات، احادیث و اصول علمی، یک رویکرد جامع و منحصر‌به‌فرد در تحلیل عملکرد اعضای بدن ارائه می‌دهد. تدریس ایشان شامل بررسی کتب روایی، تحلیل علمی و ذکر مصادیق کاربردی از طب اسلامی در درمان بیماری‌ها است.

جمع‌بندی

درس «شناخت و عملکرد اعضای بدن» در ۴۲ جلسه ارائه شده و یکی از دروس پایه‌ای و مهم در دانشگاه مجازی طب اسلامی شافیه است که با تدریس آیت‌الله تبریزیان ارائه می‌شود. این درس با تلفیق علم آناتومی و آموزه‌های اسلامی، دیدگاه جدیدی در شناخت عملکرد بدن انسان و درمان بیماری‌ها از منظر طب اسلامی ارائه می‌دهد. از ویژگی‌های مهم این درس می‌توان به نگاه جامع به عملکرد اعضای بدن، ارائه روش‌های پیشگیری و درمانی، و تأکید بر نقش آموزه‌های دینی در حفظ سلامت اشاره کرد.

این درس، فرصت ارزشمندی برای دانشجویان طب اسلامی فراهم می‌کند تا با شناخت بهتر بدن، در مسیر ارائه درمان‌های اسلامی و حفظ سلامت جامعه گام بردارند.